Monday, June 27, 2022

 मनाचे श्लोक  (संत श्री रामदास स्वामी)


पाठ श्लोक 136 ते 140 :  ध्वनिफीत.




सारांश श्लोक  136 -140. 

ब्रह्माण्डातील जीवन भयाने ग्रासलं आहे. अस्तित्व-नाशाचे भय. जेथपर्येत ‘मी ’ आणि ‘तू’ अशी भूमिका आहे

तेथपर्येंत भय आहे, पण ‘मैं’ नही ‘तुही’ सही. अशी मनाची पक्की धारणा होते, तेव्हा हे भय नाहीसे होते.

अनेक संत सद्गुरू कितीतरी पद्धतीने हे सनातन सत्य आपल्या समोर मांडत आहेत. त्या त्या वेळेच्या

आवश्यकतेनुसार प्रबोधन करीत आहेत. संत हे सांगतात पण आपल्यला ते कळत नाही, कळले तरी वळत

नाही. देहबुद्धी सरत नाही, अहंकार सुटत नाही. 

आपण स्वतः, स्व -स्वरूपापासून दूर का जातो, याची कारण मीमांसा समर्थ करत आहेत. एकीकडे धोके

दाखवीत आहेत, एकीकडे सोपे उपाय सांगत आहेत. आपल्या जीवनाचे प्रयोजन (purpose) आपण विसरलेले

आहोत. बहिर्मुख वृत्ती आपला घात करत आहे, आपल्याला अंतर्मुख बनून आपल्या संकल्पाने अंतर्यामी शोध

घ्यायला सांगत आहेत. मायेचे भ्रम सोडून खऱ्या वास्तवाकडे जायला सांगत आहेत.  

माणसाची वृत्ती आणि त्रिगुण याचा संबंध जवळचा आहे. गुणातीत होणे म्हणजे मूळ रूपात जाणे हि साधना

अत्यंत प्रखर निश्चयाने आणि दीर्घ सातत्याने करणे हि दिशा आहे आणि या मानवी जन्मातच झाले तर ते

शक्य आहे. त्यासाठी ‘गुणावेगळी वृत्ति’ घडायला हवी. पण अज्ञानी माणसाकडून ते घडत नाही, हे वास्तव

सांगून समर्थ आपल्याला सावध करीत आहोत. “जुने ठेवणे मीपणे आकळेना”. या चरणांच्या श्लोकाच्या

माध्यमातून आत्मज्ञानाचे महत्व, प्राप्तीचे मार्ग आणि ते झाल्याने अंतरंगात होणारी क्रान्ति याबद्दल 

माहिती सांगितली आहे.  

हे सर्व जरूर ऐका , आणि योग्य वाटल्यास like आणि share करा. 


विजय रा जोशी 




Friday, June 17, 2022

 मनाचे श्लोक  (संत श्री रामदास स्वामी)


पाठ श्लोक 131 ते 135 :  ध्वनिफीत.



सारांश श्लोक  131-135. 

संत संगतीमुळे, सत्संगतीमुळे  जे सर्वोत्कृष्ठ फळ आपल्याला मिळू शकेल, त्याचे वर्णन या  श्लोकांत आहे.

रामाच्या चारित्र्याच्या संदेश, आणि त्यातून विविध संकटे, आपत्तीत स्वतः श्रीरामाने निर्माण केलेले वर्तन

आदर्श यांचा अभ्यास , त्यावर चिंतन म्हणजेच “जानकीनायकाचा विवेकू” धारण करायला समर्थ सांगत

आहेत. आणि तो धारण करणे हे अवघड काम ज्याने साध्य होऊ शकेल तो उपाय म्हणजे “संत संगती,

सत्संगती” हाच आहे. असेही आपल्याला समजावत आहेत.  

संत म्हणजे कोण ? संतांचे १३ प्रमुख गुण :

हरिभक्त, विरक्ती, विज्ञानराशी (ज्ञानी),  निश्चयी, निगर्वी, वीतरागी (शाश्वत वैराग्य) , क्षमाशील, शांतीस्वरूप,

अभोगी, दयाघन, लोभ नाही, क्षोभ नाही, दैन्यवाणा नसलेला . 

आपण आत्मपरीक्षण करून आपल्यातील सद्गुण आणि दुर्गुण जर समजून घेतले तर कुठल्या क्षेत्रात आपली

प्रगती करणे आवश्यक आहे याचा बोध होईल आणि मग आपल्याला आपली सुधारणा करण्याचा उपाय दिसू

लागेल. त्यासाठी गुणी, बोध असलेल्या सज्जनांची संगती आपण केली पाहिजे. हा उपाय दोन्ही ठिकाणी

म्हणजे व्यवहार आणि अध्यात्मिक क्षेत्रात करण्यासारखा आहे. मनाच्या श्लोकांचे उद्दिष्ट आपले अंतरंग

सुधारणे आहे, आपली अध्यात्मिक उन्नती करण्याचा मार्ग दाखविणे हे आहे. आणि त्यासाठी काय करावे याचे

मार्गदर्शन केलेले आहे.  याचा जर आपण प्रामाणिक पणे आपल्या जीवनात उपयोग केला तर अध्यात्मिक

प्रगती बरोबर आपले भौतिक जीवनही अधिक समाधानी आणि शांत होते. 

स्वतःची आणि आपल्या पुढील पिढीची सर्वांगीण मानसिकता घडविण्यास मदत करू शकणारे , 

हे समर्थ विचार सर्वानी ऐकावे असे आहेत. 

कृपया ऐका , आवडल्यास like आणि share करा, ही विनंती. 


विजय रा. जोशी. 

 


Monday, June 13, 2022

 मनाचे श्लोक  (संत श्री रामदास स्वामी)


पाठ श्लोक 126 ते 130 :  ध्वनिफीत.





सारांश श्लोक  १२६-१३०

अनेक रूपांनी प्रभू आपल्या भोवती घुटमळत असतात. पण आपण त्याला ओळखत नाही, हे आपले दुर्दैव आहे. विष्णूचे दशावतार हे तर पूर्ण अवतार आहेत पण प्रत्येक जीव हा देखील भगवन्ताचा अंश रूप आहे. 

श्लोक १२७ - १३५.  यात सत्संगतीचे महत्व आणि त्याने होणारे लाभ समर्थ आपल्याला समजवून सांगत आहेत.

तू मनाच्या, मनातील वासनांच्या अधीन न होता, मनापासून अलिप्त होण्याचा प्रयत्न कर, आणि हे साध्य होण्यासाठी तुला एकच गोष्ट उपयुक्त आहे, ती म्हणजे, सत्कृत्य, संत संगती, सदाचाराचे पालन. आपला संकल्प बहुतेक वेळा नश्वर गोष्टींबद्दल असतो. तर चिरंतन शांती, सत्याचे ज्ञान प्राप्त करण्याचा आणि त्या स्थितीत स्थिर रहाण्याचा संकल्प असावा. संत सांगत असतात कि रिकामा वेळ मिळाला तर नामस्मरण करावे, सारासार विवेकाच्या चिंतनात डुबून जावे, चांगल्या ग्रंथांचा, संत चरित्रांचा, थोर व्यक्तींच्या जीवनाचा अभ्यास करावा.

मनाच्या श्लोकांचे उद्दिष्ट आपले अंतरंग सुधारणे आहे, आपली अध्यात्मिक उन्नती करण्याचा मार्ग दाखविणे हे आहे. आणि त्यासाठी काय करावे याचे मार्गदर्शन केलेले आहे. याचा जर आपण प्रामाणिक पणे आपल्या जीवनात उपयोग केला तर अध्यात्मिक प्रगती बरोबर आपले भौतिक जीवनही अधिक समाधानी आणि शांत होते. 

कृपया विवेचन ऐका , आवडल्यास like , share करा. 


विजय रा. जोशी. 




Thursday, June 2, 2022

 मनाचे श्लोक  (संत श्री रामदास स्वामी)


पाठ श्लोक 121 ते 125 : ध्वनिफीत.





सारांश, श्लोक - १२१ - १२५. 

समर्थ  भगवंत-लीला आणि त्याचे भगवंत भक्तांना आलेले अनेक अनुभव हे पौराणिक कथांच्या माध्यमातून 

सांगत आहेत. आणि त्यातून खऱ्या भक्तांचा देवाला कसा अभिमान, प्रेम वाटते. 

हे समर्थ आपल्या मनावत ठसवत आहेत….. डार्विनचा उत्क्रांती सिद्धांत यातील जीव-विकास 

आणि दशावतारातील श्री विष्णूचे अवतारक्रम यात बरेच साम्य आढळते. 

सारांशात पाहता मत्स्य, कूर्म व वराह हे पहिले तीन अवतार माणूस व पशू यांच्यामधील समान अशा प्रवृत्ती

दाखवतात. नरसिंह, वामन व परशुराम अवतारात मानव समूहाच्या प्रवृत्ती आढळतात. 

राम, कृष्ण व बुद्ध अवतारात माणसाच्या व्यक्तीगत उत्थानाचे नमूने दिसतात. कल्की अवतार कधी झालाच

तर तो त्याच पठडीतला होणार अशी अपेक्षा आहे. हे सर्व अवतार कालातीत आहेत. 

देव भक्ताकडे कधीहि दुर्लक्ष करत नाही, त्याची निराशा होऊ देत नाही कारण सच्च्या भक्ताचा त्याला 

नेहमी अभिमान असतो. हे समर्थ वारंवार सांगतात आणि त्यासाठी ते दाखले देखील देतात. 

नरसिंह, वामन, परशुराम, श्रीराम, कृष्ण, गौतम बुद्ध,आणि पुढे येणारा कल्की या अवतारांच्या कथांच्या

आधारे रामदास स्वामी सन्मार्गी स्थिर होण्यासाठी काय करावे त्याचे सर्व तपशीलवार वर्णन 

श्लोकांच्या माध्यमातून आपल्यासमोर ठेवत आहेत. 

मनाच्या उत्क्रांतीचे हे वर्णन आणि समर्थांचा उपदेश जरूर ऐका आणि आवडल्यास इतरांना ऐकायला सांगा. 


विजय रा. जोशी.